GERMANYUM

Germanyum; kimyasal sembolü “Ge”, atom numarası 32, atom ağırlığı 72,64 olan bir elementtir. Periyodik tabloda 4-A grubunda yer alır. Silisyum ve kalay ile aynı gruptadır. Erime noktası 938, kaynama noktası 2833 derecedir. 600-700 derecelik havada oksitlenir. Metaloid element serisinde olan germanyum, gümüş grisi rengindedir. Kristal yapısı, elmasa benzer. Ametaller ile metaller arasında yarı metal özellikler gösterir. Bu sebeple yarı iletkendir.

Germanyum; yerkabuğunda nadir bulunan stratejik ve kritik hammaddeler arasında yer alır. Elektriksel özellikleriyle dikkat çeken bir elementtir. Göz hastalıklarına karşı etkin rolü olan germanyumun optik sistemler, objektifler, kameralar gibi gözle bağlantılı ürünlerde de kullanılmaktadır. 

Jeolojik olarak Missisipi Valley-Tip (MVT) yataklarda, Volkano sedimanter tip yataklarda (VHMS), linyit yataklarında, gossan-tip Cu-Zn-Pb sülfit yataklarında ve az da olsa damar-tip Au-Ag cevherleşmeleriyle birlikte bulunmaktadır. Kömür yataklarında Ge genellikle 8-200 ppm arasında sfaleritlerde de 100 ppm’den daha fazla bulunmaktadır. Damar-tip yataklarda genellikle yapısal kontrollü epijenetik kökenli cevherleşmeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Missisipi-Tip yataklarda genellikle kireçtaşı, dolomit ve diğer karbonatça zengin sedimanlar içerisinde, volkao-sedimanter tip yataklarda da denizaltı ortamlarında sinjenetik ve/veya diyajenetik kökenli yataklar olup volkanik ve klastik sedimanlar içerisinde bulunmaktadır.

Elektriksel özellikleri sebebiyle elektrik ve elektronik sektörü için çok önemli bir elementtir. Transistörler ve diyotlarda çok önemli rol oynar. Germanyum içeriği bulunan camların kimyasal dirençleri artmaktadır. Arsenik, galyum gibi diğer elementlerle elektronik uygulamaların önemli bir parçasıdır. Yarı iletken olarak kullanımı yaygındır. Manyetik özellikleri sebebiyle bilekliklerde de kullanılabilmektedir.

Germanyumun saf ve bileşik olarak kullanıldığı bazı sektör ve ürünler şunlardır; transistörlü aletler, diyotlar, optik parçalar ve aletler, kamera ve mikroskop mercekleri, kızılötesi kameralar, spektroskoplar, dedektörler ve lensler, kemoterapi ve vitamin ilaçları, florasan lambalar, projektörler.
Dünyadaki toplam germanyum rezervleri hakkında kesin bilgiler bulunmamakla birlikte,Kanada’da 700 bin ton, ABD’de 450 bin ton, Zaire’de 200 bin ton civarında, Avrupa ülkelerinde ise yaklaşık 800 bin ton olduğu tahmin edilmektedir.

Germanyum üretimi yapılan ülkeler şunlardır; ABD (Alaska), Kanada (British Colombia), Avustralya, Çin, Meksika, Belçika, Rusya (Sibirya), Güney Afrika, Zaire… Dünyadaki yıllık toplam germanyum üretimi 135 bin ton civarındadır. Germanyum üretiminde yüzde 70’lik dilimle Çin başı çekmektedir. Rusya (% 4), ABD (% 2,5) ve diğer ülkeler (% 23) oranında üretim yapmaktadır.

Türkiye’de germanyum rezervi araştırması ve üretimine yönelik herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Çinko içeren bazı elementlerden teknolojik olarak germanyum elde edilse de  ekonomik anlamda germanyum üretimi yapılmamaktadır.