Jeoiklim Araştırmaları

Yakın jeolojik geçmişte olan iklim değişikliklerinin nedenleri ve sonuçları bilimsel olarak araştırılmakta, Sanayi Devrimi sonrasında meydana gelen Küresel İklim Değişikliği problemi de göz önünde bulundurularak geleceğin olası iklim koşullarının gerçekçi tahmini için bilimsel veriler üretilmektedir.

Paleoiklim ve güncel iklim değişikliği konularında yapılan araştırmalarda jeoloji biliminin sunduğu bakış açısının yanı sıra hidrojeoloji, paleontoloji, dendroklimatoloji, palinoloji,  paleolimnoloji, sedimantoloji, skelorokronoloji, arkeoloji ve biyoloji bilim dalları arasında kurulan işbirliği ile multidisipliner çalışmalar yürütülmekte ve bu çalışmalar esnasında uzaktan algılama ve jeofizik yöntemlerden yararlanılmaktadır.  

Jeoiklim araştırmaları ulusal ve uluslararası ölçekte yürütülecek olan projelerde kurulacak ortaklıklara açık olup, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi için de çalışmalar yürütülmektedir.

İklim Nedir?

Geniş bir sahada uzun yıllar boyunca (en az 30 yıl) görülen atmosfer olaylarının ortalaması iklim olarak tanımlanmaktadır. Evrimsel açıdan bakıldığında iklim Dünya'nın varoluşundan bu yana sabit kalmayarak dönem dönem değişimler göstermiştir. Bu değişimler, doğal iç süreçler ve doğal dış zorlama etmenleri ile atmosferin bileşimindeki ya da arazi kullanımındaki sürekli antropojen (insan kaynaklı) değişiklikler nedeniyle oluşabilmektedir.

Doğal dış zorlama etmenleri litosferdeki levha hareketleri, güneş etkinlikleri ve yer küre ile güneş arasındaki astronomik ilişkilerdeki değişikliklerden oluşmaktadır. İç süreçler ise doğrudan iklim sistemi içinde gelişmekte ve atmosfer bileşimi, yer kürenin yüzey özelliklerindeki doğal veya insan kaynaklı önemli değişiklikleri içermektedir. Bilimsel bulgulara göre geçmişten günümüze Yerküre'nin iklim sistemindeki değişiklikler onlarca yıldan milyonlarca yıla kadar değişim gösteren dönemlerde gerçekleşmiştir.

Paleoiklim Nedir?

Yerküre'nin iklim sistemindeki değişikliklerin onlarca yıldan milyonlarca yıla kadar değişim gösteren dönemlerde gerçekleşmesi ve doğrudan iklim sistemi içinde gelişen atmosfer bileşimi, yer kürenin yüzey özelliklerindeki doğal veya insan kaynaklı önemli değişiklikler Jeoloji ve İklim bilimlerinin bütünleşmesini sağlamıştır. Bu bağlamda Paleoiklim bilimi gündem oluşturmaya başlamıştır.

Paleoiklim dünya tarihinin bütününü kapsayan ölçekte, geçmiş jeolojik devirler boyunca iklim olaylarında meydana gelen değişimleri inceleyen bilim dalıdır. Paleoiklim çalışmalarıyla aletsel ölçümlerin yapılamadığı dönemlerdeki jeolojik geçmişe ait kayıtlardan yola çıkılarak incelenen dönemin iklim durumuna ait bilimsel bilgilerin elde edilmesi sağlanmaktadır.  

Paleoiklime yönelik kayıtlar; tüm tarihsel veriler, ağaç halkala­rı, buzullardan ve göl ve okyanus tabanı sedimanlarından elde edilmiş karotlar, mercanlar, karasal ve denizel canlılara ait fosiller, polenler, mağara çökelleri, paleotopraklar, lös ve bazı jeomorfik yapılarda saklıdır.

Bu yapılara yönelik olarak gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar sonucunda geçmiş dönemdeki iklim koşullarına ışık tutacak olan başta sıcaklık olmak üzere yağış, nem, hava ve su kimyası, biyolojik veriler, volkanik olaylar, jeomanyetik alan, deniz seviyesi, güneş aktiviteleri vb. parametrelerin belirlenebilmesi mümkündür.

Güncel İklim Değişikliği ve Paleoiklim

Sanayi Devrimiyle birlikte fosil yakıtların kullanım miktarındaki artış, arazi kullanımındaki değişimler, kentleşme, ormansızlaşma ve sanayi faaliyetleri nedeniyle atmosferin doğal sera yapısında bozulmalar meydana gelmiştir. Jeolojik devirler boyunca iklimde meydana gelen değişimler Sanayileşme Devrimi sonrasında doğal süreçlerin dışına çıkarak günlük yaşamı olumsuz etkilemeye başlamıştır. Günümüzde bu değişim, küresel ölçekte ısınmaya yol açan İklim Değişikliği olarak adlandırılmaktadır.

İklim değişikliği deniz seviyesinde meydana gelen değişimler ile kıyı alanlarını yeniden şekillendirmekte, aşırı sıcaklıklar nedeniyle tarım yapılan alanları ve su kaynaklarını sınırlandırmakta, kuraklığa, kasırgalara, buzul kütlelerinin erimesine, şiddetli yağışlara, sel ve taşkın olaylarına neden olmaktadır. Bu olumsuzluklar dünya üzerinde farklı bölgelerde farklı şekillerde kendisini göstermektedir.

Bu bağlamda, jeolojik geçmişteki iklim değişikliği (paleoiklim) olaylarına ait verilerin elde edilmesi, bu olaylara ışık tutulması ve bunların güncel iklim değişikliği olayları ve etkileriyle korele edilerek geleceğe dönük projeksiyonlar yapılması büyük önem taşımaktadır.