Tendürek Dağı
- Volkan tipi: Kalkan
- Volkan numarası:213030
- Enlem: 39.356°N
- Boylam: 43.874°E
- Yükseklik: 3514 m
- Ankara'ya Uzaklık: ~950 km
- En yakın ana şehir: Doğubeyazıt, ~25 km
- 5 km içindeki nüfus: 550
- 10 km içindeki nüfus: 5,060
- 30 km içindeki nüfus: 173,581
- 100 km içindeki nüfus: 1,938,900
Tendürek volkanı Van-Ağrı il sınırında yer almakta olup kalkan tipi bir volkandır. Ağrı dağının güneybatısında yaklaşık 600km²’lik bir alan kaplamaktadır. Doğuda hemen İran sınırında yükselmektedir. En yakın yerleşim merkezi volkanın güneyinde bulunan Çaldıran, kuzeybatısında bulunan Diyadin ve kuzeydoğuda bulunan Doğubeyazıt ilçeleridir. Tendürek volkanı yayvan bir topografyaya sahip olup zirvesi 3533m yüksekliğindedir. Volkanın zirvesinde bir krater bulunmaktadır. Zirve kraterinin hemen doğusunda içerisinde küçük de bir gölü olan Küçük Tendürek krateri (3291m) bulunmaktadır. Birçok koni ve çıkış merkezi volkanın etrafında yer almaktadır. Doğu Anadolu volkanizmasının ana aktörlerinden birisi olan Tendürek tarihsel patlama kayıtları, geniş alanları kaplayan ürünleri ve özel morfolojik unsurlarıyla Van gölünün kuzeydoğusunda yer almıştır. Volkanın zirvesinde birkaç noktada sıcak buhar ve gaz çıkışları mevcut olup Tendürekten çıkan genç volkanik ürünler Ağrı dağının eteklerine kadar ulaşmıştır.
Lebedev vd. (2016) çalışmasında geç Kuvaternerde başlayan Tendürek volkanın gelişiminin 250bin yıl boyunca devam ettiğini belirtmişlerdir. Jeolojik, jeokronolojik ve jeomorfolojik verilere dayanılarak Tendürek volkanınnın potansiyel olarak aktif olduğu belirtilmektedir (Lebedev vd., 2016).
Tendürek volkanının Holosen yaşlı aktivitesi tarihsel kayıtlara dayanmaktadır. Karakhanian (2002)’de Alishan (1890) dayandırdığı, 1855 yılında Doğubeyazıtın 12,5km güneyinde Topariz köyünde gaz ve kül patlamasından bahsetmektedir. Ülkemizdeki en genç volkanik patlama kaydı bu patlamadır. Halen volkan üzerinde fümerol aktiviteleri devam etmektedir.
Referanslar
Alishan, G. 1890. Airarat. Venice.
Global Volcanism Program, 2013. Tenduruk Dagi (213030) in Volcanoes of the World, v. 4.7.7. Venzke, E (ed.). Smithsonian Institution. Downloaded 19 Apr 2019 (https://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=213030).
Karakhanian, A., Djrbashian, R., Trifonov, V., Philip, H., Arakelian, S., Avagian, A. 2002. ‘’Holocene-historical volcanism and active faults as natural risk factors for Armenia and adjacent countries’’, J. Volcanol. Geotherm. Res., 113, 319-344.
Lebedev, A.V., Sharkov, E. V., Ünal, E., Keskin, M., 2016. ‘’Late Pleistocene Tendürek Volcano (Eastern Anatolia, Turkey): I. Geochronology and petrographic chararcteristics of igneous rocks’’, Petrology, 24, 127-152.
Ulusoy, İ. 2016. ‘’Temporal radiative heat flux estimation and alteration mapping of Tendürek volcano (eastern Turkey) using ASTER imagery’’, Journal of Volcanology and Geothermal Research., 327, 40-54.
Ünal, E. 2018. ‘’Tendürek Volkanının Volkanostratigrafisi, Petrolojisi ve Magmatik Evrimi’’ Doktora Tezi, Van: Yüzüncüyıl Üniversitesi Mühendislilk Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü.