Karacadağ
- Volkan tipi: Kalkan
- Volkan numarası: 213011
- Enlem: 37.67°N
- Boylam: 39.83°E
- Yükseklik: 1957 m
- Ankara'ya Uzaklık: ~650 km
- En yakın ana şehir: Diyarbakir ~40 km
- 5 km içindeki nüfus: 2,157
- 10 km içindeki nüfus: 6,718
- 30 km içindeki nüfus: 93,286
- 100 km içindeki nüfus: 2,344,496
Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Karacadağ, Diyarbakır ilinin yanında bulunan kalkan tipi bir volkandır. Türkiyenin Irak-Suriye sınırında yaklaşık 200x800km büyüklüğünde bir alan bazaltik lavlarla kaplıdır (Lustrino vd., 2010). Bazaltik ürünlerle karaktersitik olan Karacadağ volkanı bu sınırda yer alan yayvan topografyasıyla tipik olan bir volkandır. 1957 metre zirve yükseliği olan Karacadağ Geç Miyosende başlayıp Kuvaterner döneminde de aktif olmuş bir volkandır.
Geç Miyosen’de düzlüklerde yarık püskürmesi şeklinde başlayan volkanizma ilk evrelerinde plato şeklinde yayılmış, giderek üst üste yığışarak kalkan şeklini almış ve Karacadağ volkanını şekillendirmiştir (Turkecan, 2015). Merkezler genellikle kuzeygüney yönlü açılma çatlakları üzerinde yerleşmiştir (Şaroğlu ve Güner, 1981; Şaroğlu ve Yılmaz, 1986). Bölgede yapılan yaşlandırma çalışmalarına bağlı olarak Karacadağ volkanizmasının Geç Miyosen, Geç Pliyosen ve Kuvaterner dönemlerinde etkin olduğu tespit edilmiştir (Haksal, 1981; Ercan vd., 1990; Lustrino vd., 2010).
Lav akıntısı yaş tayini, orta Pleistosen dönemlerini gösterse de bazı lavlar bundan daha yeni görünmekte olup Holosen dönemine ait oldukları düşünülmektedir.
Referanslar
Ercan, T., Fujitani, T., Matsuda, J-I., Notsu, K., Tokel, S., Ui, T. 1990. ‘’Doğu ve Güneydoğu Anadolu Neojen-Kuvaterner volkanitlerine ilişkin yeni jeokimyasal, radyometrik ve izotopik verilerin yorumu’’, MTA Dergisi, 110, 143-164.
Global Volcanism Program, 2013. Karaca Dag (213011) in Volcanoes of the World, v. 4.7.7. Venzke, E (ed.). Smithsonian Institution. Downloaded 18 Apr 2019 (https://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=213011). https://doi.org/10.5479/si.GVP.VOTW4-2013.
Haksal, A. 1981. ‘’Petrographie und Geochemie des Schildvulkans Karacadağ’’ doktora tezi. Hamburg Üniv. Almanya.
Lustrino, M., Keskin, M., Mattioli, M., Lebedev, V.A., Chugaev, A., Sharkov, E., Kavak, O. 2010. ‘’Early activity of the largest Cenozoic shield volcano in the circum-Mediterranean area: Mt. Karacadağ, SE Turkey’’, European Journal of Mineralogy, 22, 343–62.
Şaroğlu, F., ve Güner, Y., 1981,. ‘’Doğu Anadolu'nun jeomorfolojik gelişimine etki eden öğeler: Jeomorfoloji, tektonik, volkanizma ilişkileri’’,: TJK Bült,. 24, 39-50.
Şaroğlu, F., ve Yılmaz, Y., 1986. ‘’Doğu Anadolu’da Neotektonik dönemdeki jeolojik Evrim ve Havza Modelleri’’,. Maden Tetkik Ve AramaMTA Dergisi, 107, :75–94.
Türkecan, A. 2015. Türkiye’nin Senozoyik Volkanitleri. Ankara: MTA Yayınları Özel Yayın Serisi-33.