Balaban (Demirköy-Kırklareli) demir cevherleşmesinin jeolojisi ve oluşumu
Yazarlar
Ercan DEMİRYÜREK, Hüseyin ÖZTÜRK
Anahtar Kelimeler
Istranca Masifi, Balaban Formasyonu, Kumtaşı içindeki demir cevherleşmeleri, Toarsiyen oksijensizliği
Özet
Balaban demir cevherleşmesi, Istranca Masifi içindedir. Istranca Masifi Permiyen’de metamorfizmaya uğramış gnays, migmatit ve metagranitlerden oluşan Veriskan bir temel ile bunu uyumsuzlukla örten ve geç Jura-erken Kretase’de yeşilşist metamorfizmasına uğramış erken Jura yaşlı çakıltaşları (Yuvarlaktepe Formasyonu), kalın kumtaşları (Gümüşalan Formasyonu) ve Toarsiyen yaşlı, oksijensiz deniz koşullarından çökelen piritli siyah şeyl ve fosfatlı şeyl içeren (Balaban Formasyonu) çökellerden oluşmaktadır. Cevherleşme, iki farklı tipte oluşmaktadır. İlki, Gümüşalan Formasyonu’nun üst kesimlerinde gözlenen cevherleşme olup lepidokrosit, magnetit, pirit, pirotit, kromit, rutil, kalkopirit,sfalerit ve psilomelan minerallerini içermektedir. İkinci tip ise metakumtaşları ile siyah metaşeyller arasındaki kırık ve fay hatlarında gelişen breş dolgulu hematit cevherleşmesidir. Fe tenörü birinci tip için %2-32, ikinci tip için %6-50
arasındadır. Metakumtaşları içerisindeki birinci tip demir cevherleşmesi, Toarsiyen yaşlı siyah şeyllerdeki piritlerin oksitlenmesiyle iyon haline geçen demirin aşağı hareket ederek Gümüşalan Formasyonu’nun üst kesimlerinde kumtaşlarında oksitlenmesi sonucunda çökelme ile oluşmuştur. Bu süreç olasılıkla Üst Kretase sonrası-Orta Eosen öncesi dönemde gelişmiş olmalıdır. Bu dönemde bölgesel yükselmeye bağlı olarak piritik şeyllerin oksidasyonu gerçekleşmiş ve yeraltı sularına bağlı olarak kumtaşı içinde dolgulanmalar şeklinde demiroksit cevherleşmesi oluşmuştur.
Breş dolgulu cevherleşmede 50 ppb’ye varan Au değerleri, Cu ve Fe iyonlarının derindeki yaşlı
kayalardan olasılıkla Orta Eosen sonrası dönemde hidrotermal çözeltilerce söküldüğünü, bunların
Gümüşalan-Balaban formasyonları arasındaki faylı dokanaklarda depolandığını göstermektedir.
.pdf makale için tıklayınız
